Pola Irygacyjne położone są w północno-zachodniej części Wrocławia i zajmują obszar około 1 100 ha. Dla porównania - to teren dziesięć razy większy od parku Szczytnickiego. Przez ponad sto lat pola irygacyjne pełniły funkcję naturalnej oczyszczalni ścieków dla aglomeracji Wrocławia. Były jedną z pierwszych w Europie mechaniczno-biologicznych oczyszczalni ścieków. Działały do 2015 roku, kiedy to ich funkcję całkowicie przejęła rozbudowana Wrocławska Oczyszczalnia Ścieków na Janówku.
Wieloletnie użytkowanie pól irygacyjnych jako oczyszczalni ścieków umożliwiło wykształcenie specyficznych zbiorowisk roślinnych i stworzyło korzystne warunki do życia dla wielu gatunków zwierząt, w tym szczególnie dla ptaków. Na obszarze pól występuje 206 cennych gatunków roślin, grzybów i porostów oraz zwierząt.
Inwentaryzacja przyrodnicza tego obszaru trwała ponad rok, objęła szatę roślinną i wszystkie grupy zwierząt. Badania zrealizował zespół naukowców związanych z Wydziałem Nauk Biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego we współpracy z firmą AVEN. Celem prowadzonych badań była aktualizacja informacji na temat zróżnicowania zbiorowisk roślinnych i ich flory, a także porostów, mszaków i grzybów oraz różnych grup zwierząt - szczególnie w zakresie gatunków cennych, objętych ochroną prawną lub zagrożonych wymarciem).
Prace inwentaryzacyjne wykazały, że teren ten stanowi ważną ostoję zwierząt i roślin w środowisku podmiejskim, zlokalizowanym na obrzeżach dużego miasta. O znaczeniu przyrodniczym i klimatycznym pól irygacyjnych decydują przede wszystkim: duża powierzchnia (około 1110 ha), sąsiedztwo doliny Odry - jednej z największych rzek w kraju, stanowiącej naturalny korytarz ekologiczny, sąsiedztwo doliny Widawy, bliskość Lasu Rędzińskiego oraz brak oświetlenia i zagospodarowania terenu w postaci zabudowy wielkopowierzchniowej.
– Adaptacja do zmian klimatu to gigantyczne wyzwanie dla wszystkich, ale szczególnie dla dużych miast. Jesteśmy tego świadomi, dlatego opracowaliśmy Miejski Plan Adaptacji do Zmian Klimatu i sukcesywnie realizujemy jego zapisy. Już teraz zielone przestrzenie we Wrocławiu to w sumie ponad 10 tys. hektarów, czyli 41 proc. powierzchni miasta. Większość z tych terenów to parki, zieleńce czy zieleń nadrzeczna. Działamy niemal każdego dnia, tylko w tym tygodniu ogłosiliśmy, że przed nami wielkie zazielenienie ulicy Legnickiej, gdzie posadzimy 932 drzewa z 16 gatunków – podkreśla Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia.
Na obszarze Pól występuje 206 cennych gatunków roślin, grzybów i porostów oraz zwierząt. Obszar ten jest szczególnie cenny ze względu na występujące gatunki ptaków. Co ciekawe - w ostatnich latach na Polach Irygacyjnych odnotowano występowanie połowy żyjących w Polsce gatunków ptaków.
Pola są jedną ze 170 wyznaczonych w Polsce lądowych ostoi ptasich IBA (Important Bird Areas) o znaczeniu międzynarodowym, a jednocześnie jedyną położoną w całości w granicach miasta. Powierzchnia ostoi obejmuje cały obszar pól irygacyjnych. Został on wpisany na listę IBA ze względu na liczną populację lęgową podróżniczka. Najcenniejszymi występującymi gatunkami ptaków są: podróżniczek, bocian biały, błotniak stawowy, derkacz, kropiatka, zielonka, płaskonos, łabędź krzykliwy, dzięcioł średni, dzięcioł czarny, czapla biała, żuraw, gąsiorek, lerka, jarzębatka.
Na Polach Irygacyjnych występuje łącznie 428 gatunków roślin, 19 z nich to gatunki cenne - w tym sześć objętych jest ochroną prawną. To m.in. czosnek kątowy i wężowy, salwinia pływająca, róża francuska. Dodatkowo na Polach występuje też turzyca Bueka - gatunek uznany za wymarły na Dolnym Śląsku.
Na Polach Irygacyjnych występuje co najmniej 180 gatunków zwierząt. Wśród nich są 22 ssaki objęte ochroną - to m.in. bóbr europejski, mopek zachodni czy karlik drobny. Są także cztery chronione gatunki gadów - m.in. jaszczurka zwinka czy jaszczurka żyworodna oraz 10 chronionych gatunków płazów - ropucha zielona, kumak nizinny, rzekotka drzewna.
Co to wszystko oznacza dla wrocławian? – W ramach planu ochrony dla tego terenu określimy sposoby korzystania z Pól, czyli np. wyznaczone zostaną ścieżki spacerowe, które w okresie lęgowym mogą być czasowo zamykane. Na Polach Irygacyjnych rytm wyznaczy przyroda – zaznacza Katarzyna Szymczak-Pomianowska, dyrektor Departamentu Zrównoważonego Rozwoju w UM Wrocławia.
Inwentaryzacja przyrodnicza stała się podstawą do opracowania koncepcji użytkowania, w tym ochrony pól irygacyjnych. Miasto - zgodnie z rekomendacją przyrodników - zamierza objąć ochroną w formie rezerwatu przyrody znaczną część Pól. Prezydent, zgodnie z procedurą, wystąpi z wnioskiem do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska o ustanowienie na obszarze Pól Irygacyjnych rezerwatu przyrody o powierzchni 751 ha. Dodatkowo, Jacek Sutryk sporządzi projekty uchwał ustanawiających użytek ekologiczny o powierzchni około 5 ha oraz pomniki przyrody - grupy dębów. Projekty zostaną złożone do Rady Miejskiej.