Od wielu lat krakowscy szopkarze przez cały rok pracują w pocie czoła nad najdrobniejszymi detalami w swoich pracach. Każda szopka to odrębny świat, który pokazuje bogatą wyobraźnię jej twórcy. Nic dziwnego, że Konkurs Szopek Krakowskich stał się światowym fenomenem!
– 80 jubileusz jest niebagatelny – mówi Małgorzata Niechaj, kustosz Muzeum Krakowa, kierownik Działu Szopek Krakowskich. – Niektórzy szopkarze od kilku lat pracowali nad szopkami, aby przygotować je jak najpiękniej. Liczymy, że będzie ich jeszcze więcej. Wszystkie szopki będzie można oglądać od 5 grudnia do 27 lutego 2023 r. w pałacu Krzysztofory. W pełnej gali, w dziewięciu salach wystaw czasowych na drugim piętrze.
Do tegorocznego konkursu zgłoszono 142 szopki: 59 szopek w kategorii seniorów, 7 szopek w kategorii szopek młodzieżowych, 24 szopki rodzinne, 20 szopek dziecięcych indywidualnych oraz 32 szopki szkolne.
Niektórzy autorzy debiutowali podczas jubileuszowej edycji.
– Zawsze chciałam zrobić szopkę, tylko nigdy nie miałam odwagi. Zawsze myślałam, że nie dam rady – mówi Marta Górnisiewicz, autorka szopki krakowskiej. – I stwierdziłam, że jak nie spróbuję, to się nigdy nie dowiem, czy potrafię, czy nie. Więc zrobiłam.
Wielu szopkarzy to jednak stali bywalcy konkursu, którzy co roku od wielu lat prezentują swoje małe arcydzieła.
– Robię szopkę po raz czterdziesty dziewiąty, a tradycja wzięła się stąd, że mój ojciec zrobił, a ja to przejąłem – mówi Zbigniew Gillert, autor szopki krakowskiej. – Za każdym razem jest zupełnie inna. Może niektóre fragmenty się powtarzają, ale i tak są wykonane zupełnie inaczej niż w poprzednim roku.
Krakowska tradycji szopki
Krakowski zwyczaj „chodzenia” z szopką po domach sięga XIX wieku. Jednak po I wojnie światowej zaczął powoli zanikać. By zachować szopkarskie tradycje dla następnych pokoleń, Jerzy Dobrzycki, kierujący magistrackim działem propagandy, w 1937 roku zorganizował pierwszy Konkurs Szopek Krakowskich. Po II wojnie światowej konkursy wznowiono, a ich organizacji podjęło się Muzeum Krakowa, kontynuujące tę tradycję do dziś.
Co roku w pierwszy czwartek grudnia, w tym roku 1 grudnia, szopkarze przynoszą swoje prace na Rynek Główny i ustawiają je na stopniach pomnika Adama Mickiewicza, gdzie można było je podziwiać. W tym roku po hejnale krakowskim o godz. 12.00 korowód szopek, prowadzony przez kapelę ludową z Bronowic, wyruszył wokół Rynku. Szopki zaprezentowano następnie na scenie.
Później twórcy przenieśli swoje dzieła do pałacu Krzysztofory, gdzie zostały ocenione przez jury, składające się m.in. z historyków, etnografów, historyków sztuki, architektów, plastyków.
Ogłoszenie laureatów jubileuszowego konkursu nastąpiło 4 grudnia o godz. 13.00 na sali Miedzianej w pałacu Krzysztofory na Rynku Głównym 35. Szopki zostaną pokazane publiczności od 5 grudnia do 27 lutego 2023 r. na wystawie pokonkursowej.
Szopki w przestrzeni miejskiej
To jeszcze nie wszystko! Już po raz kolejny krakowianie i turyści będą mieli okazję odbycia wyjątkowego spaceru po Krakowie śladem szopki krakowskiej. Muzeum Krakowa wspólnie z Krakowskim Biurem Festiwalowym umieści w miejskiej przestrzeni ponad 20 szopek krakowskich.
Jak co roku szopki będzie można oglądać na krakowskich placach i w parkach, w witrynach sklepów, hoteli i restauracji, w galeriach handlowych. Rozstawione w szklanych, podświetlanych gablotach szopki nabiorą nowego kontekstu.
W przyszłym roku „szopka off”?
Szopki krakowskie coraz częściej zyskują niestandardową formę. Jury konkursowe, pod przewodnictwem dr. Michała Niezabitowskiego, dyrektora Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, zastanawia się nad wydzieleniem w przyszłym roku nowej kategorii dla tych prac.
– W związku z pojawiającymi się w Konkursie pracami artystycznymi czerpiącymi z tradycji szopki krakowskiej, lecz zdecydowanie odbiegającymi od jej wykształconego kanonu swoją formą i użytymi nietypowymi materiałami, zasadnym będzie utworzenie nowej, odrębnej kategorii – „szopka off”.
Wyniki 80. jubileuszowego Konkursu Szopek Krakowskich
Szopki oceniono w pięciu kategoriach: kategorii seniorów, kategorii młodzieżowej, kategorii rodzinnej, kategorii dziecięcej i kategorii szkolnej.
SZOPKI W KAT. SENIORÓW
Szopki seniorów oceniano w grupach wg ich wielkości:
gr. I – szopki duże
gr. II – szopki średnie
gr. III – szopki małe
gr. IV – szopki miniaturowe.
W kategorii seniorów w poszczególnych grupach przyznano następujące nagrody:
Grupa I - szopki duże
Nagroda I
szopka nr 13 – Zbigniew Gillert
Nagrody II
szopka nr 4 – Roman Woźniak i Jarosław Magierowski
szopka nr 32 – Józef Madej
Nagrody III
szopka nr 5 – Aleksander Wełna
szopka nr 14 –Kryspin Wolny
szopka nr 25 – Katarzyna Racka
Wyróżnienie:
szopka nr 36 – Stanisław Dudziak
Grupa II - szopki średnie
Nagrody I
szopka nr 12 – Maciej Moszew
szopka nr 42 – Marek Markowski jr
Nagrody II
szopka nr 20 – Stanisław Malik
szopka nr 50 – Zbigniew Zyman
Nagroda III
szopka nr 57 – Leszek Zarzycki
Wyróżnienia:
szopka nr 6 – Zbigniew Grzech
szopka nr 53 – Małgorzata Konieczny i Krzysztof Delkowski
Specjalne wyróżnienie Dyrektora Muzeum Krakowa za szopkę nr 26 dla Romana Piątka za nawiązanie do solidarności Polski z Ukrainą.
Grupa III - szopki małe
Nagrody I
szopka nr 44 – Jakub Zawadziński
szopka nr 55 – Wiesław Barczewski
Nagrody II
szopka nr 11 – Maciej Moszew
szopka nr 58 – Jan Kirsz
Nagrody III
szopka nr 7 – Marek Głuch
szopka nr 33 – Kazimierz Stopiński
Wyróżnienia:
szopka nr 18 – dla Jana Freiberga za wysoki poziom wykonania
szopka nr 54 – dla Doroty Bury za krakowskość
Specjalne wyróżnienie jury 80. Konkursu Szopek Krakowskich za szopkę nr 16 dla Tomasza Dobosza za nawiązanie do solidarności Polski i Krakowa z Ukrainą podczas agresji rosyjskiej
Grupa IV - szopki miniaturowe
Nagroda I
szopka nr 37 – Zbigniew Madej
Nagroda II
szopka nr 9 – Andrzej Wróbel
Nagrody III
szopka nr 8 – Andrzej Wróbel
Wyróżnienia:
szopka nr 24 – dla Andrzeja Malika za elementy dekoracyjne
szopka nr 45 – dla Jakuba Zawadzińskiego za wzorową miniaturyzację
szopka nr 46 – dla Andrzeja Ożoga za aktualność i pokazanie społeczności ukraińskiej w Krakowie
Nagrodę imienia Zofii i Romana Reinfussów otrzymał Maciej Moszew.
Nagrodę imienia Dyrektora Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Jerzego Dobrzyckiego otrzymał Marek Markowski jr za szopkę nr 42.
Nagrodę imienia Anny Szałapak ufundowaną przez przyjaciół Anny Szałapak z Poznania otrzymał Kazimierz Stopiński.
SZOPKI RODZINNE
Nagroda I
szopka nr 18 – Marta, Leszek, Patrycja, Bruno Jaskierny
Nagroda II
szopka nr 9 - Bartłomiej Szwost, Renata Szwost, Andrzej Szwost
Nagrody III
szopka nr 1 - Emilia Wąsik, Paulina Wąsik, Aneta Ostasz-Wąsik, Leszek Wąsik
szopka nr 5 – Teresa Solecka, Antonina Solecka, Zofia Solecka, Małgorzata Solecka
szopka nr 13 – Danuta Niemiec, Aleksandra Rząca, Adam Matras
szopka nr 15 - Róża Mystkowska, Joanna Gawarecka, Irena Klaś
SZOPKI MŁODZIEŻOWE
Nagroda I
szopka nr 2 – Kamil Proksch
Nagroda II
szopka nr 1 – Kamila Kochan
Nagroda III
szopka nr 5 – Stanisław Ożóg
SZOPKI DZIECIĘCE
W kategorii dziecięcej indywidualnej Jury Konkursu nagrodziło najpiękniejsze szopki w trzech grupach wiekowych:
Grupa III (od 12 do 14 lat)
Nagroda I
szopka nr 1 – Gabriela Kaczyńska
Nagroda II
szopka nr 2 – Zofia Solecka, Julia Nowosad
Nagrody III
szopka nr 4 – Anna Cyganik
Wyróżnienie
szopka nr 3 – Anna Cyganik
Grupa II (od 9 do 11 lat)
Nagroda I
szopka nr 1 – Paulina Wąsik
Nagroda II
szopka nr 9 – Emilia Królik
Nagrody III
szopka nr 2 – Antonina Solecka
szopka nr 3 – Aniela Kasprzyk
Wyróżnienia
szopka nr 4 – Joanna Spiechlanin, Alicja Koczot, Weronika Pluta
szopka nr 5 – Michał Cyganik
szopka nr 6 – Antonia Solecka
szopka nr 7 – Bartłomiej Szwast
szopka nr 8 – Magdalena Łepek
Grupa I (do lat 8)
Nagroda I
szopka nr 3 – Franciszek Wawrzyk
Nagrody II
szopka nr 1 – Jadwiga Śpiewla
szopka nr 4 – Klara Rynkar
Nagrody III
szopka nr 2 – Aleksander Dudzik
szopka nr 5 – Jonasz Kler
szopka nr 6 – Gedeon Liśkiewicz
Wyróżnienie
szopka nr 7 – Sara Liśkiewicz
Nagrody równorzędne dla najmłodszych twórców szopek krakowskich z fundacji Krakowskiego Przedsiębiorstwa Wytwórczo Usługowego Artim Sp. z o.o. otrzymali:
szopka nr 3 – Franciszek Wawrzyk
szopka nr 7 – Sara Liskiewicz
SZOPKI SZKOLNE
Nagroda I
szopka nr 29 – Przedszkole nr 95 Kraków we współpracy z Centrum Kultury Podgórza
Nagrody II
szopka nr 16 – Szkoła Podstawowa w Nielepicach (klasa IV)
szopka nr 28 – Zakład Opiekuńczo-Leczniczy Sióstr Felicjanek w Krakowie
Nagroda III
szopka nr 27 – Centrum Kultury Podgórze (10-15 lat)
Wyróżnienie
szopka nr 6 - Szkoła Podstawowa nr 40 w Krakowie (kl. I c)
80. Konkurs Szopek Krakowskich oraz pokonkursowa wystawa uzyskały honorowy patronat Polskiego Komitetu do spraw UNESCO.