Strefy Czystego Transportu działają w ponad 250 miastach w całej Europie. Do ich skuteczności nie trzeba nikogo przekonywać. W samym Londynie po wprowadzeniu strefy niskiej emisji, zanieczyszczenie powietrza dwutlenkiem azotu spadło o 40 proc. Podobne doświadczenia ma Berlin – spadek zanieczyszczeń o 25 proc. dla dwutlenku azotu i 60 proc. dla pyłów, które szkodzą zdrowiu. Teraz czas na Kraków!
Jak działa Strefa Czystego Transportu?
SCT nie wprowadza zakazu wjazdu dla samochodów – tak, jak Strefa Ograniczonego Ruchu. Za to dokładnie określa, jaką ilość zanieczyszczeń mogą emitować pojazdy. W praktyce oznacza to, że do strefy nie można wjechać kilkunastoletnim dieslem wyrzucającym czarny dym z rury wydechowej.
– Najważniejszym wyzwaniem jest ograniczenie ruchu tych samochodów, które najbardziej zatruwają krakowskie powietrze – mówi Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego. – Są to najstarsze samochody z silnikiem diesla. To one nie posiadają filtrów DPF i emitują dużo pyłów oraz tlenków azotu. Samochody odpowiadają za 30 proc. pyłów, którymi na co dzień oddychają krakowianie.
Kraków jako pierwsze miasto przeprowadził w 2019 r. pomiary rzeczywistej emisji zanieczyszczeń z pojazdów poruszających się po krakowskich ulicach. Badania pokazały wtedy, że 12 proc. aut emituje aż połowę wszystkich zanieczyszczeń samochodowych. Te 12 proc. to kilkunastoletnie lub starsze diesle.
Jaki obszar Krakowa będzie objęty SCT?
12 października podczas sesji Rady Miasta został zaprezentowany projekt uchwały wprowadzenia SCT. Strefa Czystego Transportu będzie obejmowała cały Kraków.
– Obejmie całość granic miasta – mówi Andrzej Kulig, Zastępca Prezydenta Miasta Krakowa. – W granicach miasta są również obwodnice i autostrada. Nie chcielibyśmy doprowadzić do sytuacji, kiedy ci, którzy poruszają się tymi drogami, będą zanieczyszczać powietrze, korzystając z wjazdu do miasta, żeby np. przemieścić się 300 m do kolejnej drogi krajowej. Zamierzamy w tym obszarze również żądać wprowadzenia odpowiednich regulacji. Nie chcemy stworzyć sytuacji, w której drogi krajowe będą wytrychem do poruszania się po mieście z pominięciem opłaty.
Uprawnione samochody oznaczone nalepką
Samochody uprawnione do wjazdu do SCT będą oznaczone nalepką umieszczoną w lewym dolnym rogu przedniej szyby. Opłata za wydanie nalepki ma wynosić 5 zł. Właściciel pojazdu uprawnionego do wjazdu do SCT będzie musiał złożyć wniosek o wydanie nalepki za pomocą formularza online lub zgłosić się po nią do wyznaczonego punktu stacjonarnego. We wniosku o wydanie nalepki właściciel podaje dane dotyczące numeru rejestracyjnego, roku produkcji pojazdu oraz rodzaju paliwa. Nalepka będzie wysyłana listownie na podany adres korespondencyjny.
Naklejek nie muszą mieć właściciele aut elektrycznych, którzy dysponują specjalnymi, zielonymi tablicami rejestracyjnymi.
Od kiedy zacznie obowiązywać SCT? Podział na dwa etapy
SCT zacznie obowiązywać 1 lipca 2024 r., czyli rok później w stosunku do pierwotnego terminu. Jej wdrożenie podzielono na dwa etapy: pierwszy od 1 lipca 2024 r. oraz drugi od 1 lipca 2026 r. Złagodzono też wymagania co do wieku pojazdów oraz spełnianych przez nie norm emisji spalin Euro.
● Pojazdy zarejestrowane przed 1 stycznia 2023 r. – będą podlegały bardzo łagodnym ograniczeniom. Pojazdy benzynowe oraz na LPG z silnikami Euro 1 lub wyprodukowane od 1992 r. Diesle mają spełniać wymogi Euro 2 lub być wyprodukowane od 1996 r. Funkcjonująca w takim kształcie SCT będzie pełniła funkcję edukacyjną, służącą przygotowaniu do nadchodzących zmian.
● Pojazdy zarejestrowane po 1 stycznia 2023 r. – będą podlegały nieco surowszym ograniczeniom. Oznacza to, że mieszkańcy decydujący się od tego momentu (1 stycznia 2023 r.) na zakup pojazdu muszą pamiętać, że zakupiony przez nich samochód będzie musiał spełniać określone minimalne wymogi. Samochody z silnikiem benzynowym i LPG – norma Euro 3 lub rok produkcji od 2000 r.; diesle – norma Euro 5 lub rok produkcji od 2010 r.
Drugi etap ma obowiązywać od 1 lipca 2026 r.
● Wszystkie pojazdy, niezależnie od daty ostatniej rejestracji, podlegać będą tym samym wymogom (w przypadku pojazdów zasilanych benzyną (LPG) – min. norma Euro 3 lub rok produkcji 2000; diesle – min. norma Euro 5 lub rok produkcji 2010.
Bezterminowy wjazd do SCT przewidziano m.in. dla pojazdów historycznych, pojazdów specjalnych, pojazdów do przewozu osób niepełnosprawnych oraz pojazdów, których właścicielami są osoby w wieku co najmniej 70 lat.
Rozwiązania ujęte w uchwale są wynikiem szerokich konsultacji społecznych, podczas których mieszkańcy wyrazili poparcie dla utworzenia strefy. 9 listopada ma odbyć się drugie czytanie projektu uchwały na sesji Rady Miejskiej w Krakowie.