Pierwszy jej etap, jeszcze bardzo łagodny, przede wszystkim dotyczył będzie aut osobowych około 30-letnich (roczniki: 1992 benzyna i 1996 diesel). Wyjątkiem są jednak samochody kupowane teraz (w kraju i za granicą), czyli po 1 marca 2023. Także te, które po tej dacie dostaliśmy, czy były przedmiotem spadku. Wobec nich wymagania są już nieco wyższe.

Spaliny ze starszych silników Diesla zawierają wiele szkodliwych substancji, takich jak tlenki azotu (NOx) i cząstki stałe. Te zanieczyszczenia mają negatywny wpływ na zdrowie wdychających je osób. Tlenki azotu mogą przyczyniać się do problemów z układem oddechowym, takich jak astma czy alergie, a także np. zwiększać ryzyko chorób serca. Cząstki stałe (PM) są na tyle małe, że mogą łatwo przedostać się do płuc, co może prowadzić do ciężkich schorzeń układu oddechowego, nawet raka.

Nowsze (od rocznika 2010, z normą spalania Euro 5) pojazdy z silnikiem Diesla wyposażone są już w bardziej zaawansowane technologie oczyszczania spalin, posiadają rozwinięte systemy selektywnej redukcji katalitycznej (SCR) i filtry cząstek stałych (DPF). Są więc znacznie mniej szkodliwe dla ludzi.

Wprowadzenie w Krakowie Strefy Czystego Transportu od 1 lipca 2024 roku ma zmniejszyć ilość zanieczyszczeń pochodzących z ruchu drogowego, a tym samym znacznie poprawić jakość powietrza w mieście, co pozytywnie wpłynie na zdrowie krakowian. Ograniczenie wjazdu do SCT ma wtedy dotyczyć przede wszystkim samochodów około trzydziestoletnich. Inaczej jest jednak w przypadku aut osobowych, które zostały kupione (w Polsce czy za granicą), otrzymane w spadku lub darowane po 1 marca 2023 (nastąpiła zmiana właściciela). Takie pojazdy muszą już spełniać wyższe wymogi: czyli musi to być co najmniej auto 26-letnie (rocznik 2000 lub mające normę Euro 3) w przypadku benzyny, w przypadku diesli muszą to być auta przynajmniej 14-letnie (wspominany już rocznik 2010) lub z normą Euro 5.

Można zatem obecnie wymienić auto na olej napędowy z 2009 na benzynowe z tego samego rocznika, a nawet znacznie starsze (np. z roku 2001). Najważniejsza jest tu rezygnacja z najstarszych diesli, ponieważ auta te są odpowiedzialne za emisję największej ilości substancji szkodliwych dla naszego zdrowia. Modyfikacje techniczne aut także są dopuszczalne – muszą jednak być one potwierdzone wpisem do CEPiK.

Należy też podkreślić, że wszystkie samochody, którymi poruszają się osoby z niepełnosprawnościami (także jako pasażerowie), są całkowicie zwolnione z wymagań Strefy. Wystarczy, że mają odpowiedni identyfikator. Wyłączone z tych zapisów są także wszystkie pojazdy zaliczane do transportu medycznego i sanitarnego. Może to dotyczyć także prywatnych aut, używanych w takim celu – chodzi np. o pilne dowiezienie osoby chorej na SOR czy ciężarnej na porodówkę.

Warto przy tym dodać, że według wyliczeń sporządzonych na podstawie badań ruchu na krakowskich ulicach w pierwszym etapie wymogi SCT obejmą zaledwie 2% aut.

Podsumowując: warto sprawdzić czy wybrany przez nas do zakupu samochód na pewno będzie spełniał wymogi Strefy Czystego Transportu w Krakowie. Warto też odwiedzać stronę internetową Zarządu Transportu Publicznego, by być na bieżąco z informacjami o postępach we wprowadzaniu SCT i związanych z nią przepisach.