Nowy Skarbiec Koronny znajduje się na parterze w północnym skrzydle Zamku. Unowocześniona ekspozycja nawiązuje do dwóch historycznych instytucji, które usytuowane były w tym miejscu co najmniej od XV w. – Skarbca i Archiwum. W tym pierwszym umieszczano klejnoty koronne oraz najcenniejsze insygnia władzy królewskiej, które były wystawiane na widok publiczny tylko podczas wyjątkowych okazji, takich jak koronacje królewskie. W Archiwum natomiast znajdowały się najistotniejsze dokumenty państwowe.
– Nawet jeśli ktoś bardzo dobrze znał Skarbiec, będzie zaskoczony jego obecną odsłoną – mówi prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu. – Prace nad otwarciem Nowego Skarbca Koronnego trwały jedenaście miesięcy. Zamiast do czterech zapraszamy teraz do dwunastu nowo zaaranżowanych sal. To w większości dotychczas nieznana publiczności przestrzeń, w której do niedawna znajdowały się magazyny Archiwum Narodowego, przeniesione w 2020 roku do nowej siedziby. Jest to więc nie tylko znacząca różnica jakościowa, ale także ilościowa, ponieważ duża przestrzeń umożliwia pokazanie o wiele większej liczby eksponatów.
W Nowym Skarbcu Koronnym można zobaczyć zarówno znane zabytki, jak i pozyskane niedawno precjoza. Do takich należy m.in. zestaw złożony z misy i dzbana, który pierwotnie służył do ceremoniału obmywania rąk przed i po uroczystym posiłku. Naczynia te powstały prawdopodobnie w południowoniemieckim warsztacie albo naśladującym tamtejsze wzory warsztacie środkowoeuropejskim.
W gablocie kredensowej znajduje się także puchar o czarze w kształcie serca, który powstał w jednym z najważniejszych ośrodków złotniczych, czyli warsztacie Jobsta Plancka w Norymberdze, około 1620 r. Tego typu puchary były popularnym prezentem ślubnym ze względu na kształt czary, ale też motyw diamentowania, który kojarzył się z przezroczystością kryształów, symbolizującą czystość. Naczynie mierzy ponad 40 cm, co wyróżnia je w zbiorze pucharów norymberskich i augsburskich, znajdujących się w kolekcji wawelskiej.
Udało się również pozyskać parę augsburskich kubków z samego końca XVII stulecia, które ukazują personifikację czterech pór roku. Twórca tych małych arcydzieł – Johann Conrad Treffler w Augsburgu był jednym z najlepszych mistrzów tego kunsztu w ówczesnej Europie.
Oprócz małych arcydzieł, które wzbogaciły Skarbiec, nową oprawę zyskały także wcześniejsze eksponaty. Najważniejszym z nich jest prezentowany w gotyckiej Sali Jadwigi i Jagiełły – Szczerbiec – miecz koronacyjny polskich władców, a zarazem najważniejsze insygnium władzy królewskiej.
– Nowoczesną gablotę na Szczerbiec przygotowano już dwa lata temu. Teraz ograniczyliśmy jednak liczbę obiektów w sali, by zredukować ilość bodźców, które mogłyby przeszkadzać w kontemplacji tej najcenniejszej polskiej pamiątki historycznej. Można powiedzieć, że dla Szczerbca stworzono swego rodzaju sanktuarium – mówi prof. Andrzej Betlej.
W wyniku zaadaptowania pomieszczeń po Archiwum Narodowym, Nowy Skarbiec Koronny ma powierzchnię o 365 m² większą – łącznie na 588 m² możemy podziwiać około 800 eksponatów. Koszty poniesione na unowocześnienie Skarbca Koronnego Zamku Królewskiego na Wawelu wyniosły około 14 mln zł.
Od 1 lipca zwiedzającym Zamek Królewski na Wawelu zostanie udostępniona także wystawa pt. Arcydzieła z Kolekcji Lanckorońskich, w ramach której prezentowane będą trzy obrazy, pochodzące z kolekcji hrabiego Karola Lanckorońskiego – jednej z najbardziej okazałych prywatnych kolekcji w Europie. Na Wawelu znajdą się trzy obrazy: Św. Jerzy i smok (ok. 1470 r.) Paola Uccella ze zbiorów National Gallery w Londynie, Portret 21-letniej kobiety (ok. 1530 r.) Bartholomaeusa Bruyna ze zbiorów Ackland Art Museum w Chapel Hill oraz Towarzystwo w ogrodzie (1661 r.) Barenda Graata ze zbiorów Rijksmuseum w Amsterdamie.