Ustawa zakłada, że zakaz nie będzie dotyczył samochodów elektrycznych, napędzanych wodorem i gazem ziemnym, a także kilkudziesięciu innych rodzajów pojazdów – chodzi przede wszystkim o samochody należące do wszelkich służb mundurowych i ratowniczych. Ale także samochodów, którymi podróżują osoby z niepełnosprawnościami.
Ważne jest, że wszystkie te pojazdy nie muszą być oznakowane specjalną nalepką, która będzie obowiązywała innych przy wjeździe do strefy. Samochód osoby z niepełnosprawnością musi mieć jednak odpowiednie oznakowanie. Taka osoba może prowadzić auto samodzielnie, ale nie musi. Może też podróżować jako pasażer.
– Wypracowaliśmy wspólnie z mieszkańcami, poprzez konsultacje i uwzględniając zgłaszane opinie interesariuszy, wersję, która była kompromisem. To optymalne rozwiązanie – mówi Łukasz Franek, dyrektor Zarządu Transportu Publicznego w Krakowie.
Kolejną grupą, która nie podlega ustawie są autobusy szkolne, cały transport sanitarny oraz pojazdy realizujące zadania na rzecz zarządców dróg, np. naprawiające nawierzchnię drogi.
Uchwała wyłącza też spod zapisów strefy tak zwane pojazdy specjalne. Znajdziemy tam: food trucki, samochody kempingowe, karawany pogrzebowe czy pojazdy zarejestrowane jako „pogotowie techniczne/warsztat”. Jeśli więc ktoś jest właścicielem takiego samochodu, będzie mógł nim jeździć po SCT, bez względu na datę produkcji czy normę Euro silnika. Będzie jednak musiał wystąpić odpowiednio wcześniej o wydanie nalepki.
Seniorzy wjadą do Krakowa starszymi autami
Kraków nie chciał zmuszać seniorów do wymiany aut. Dlatego każda osoba z rocznika 1952 i wcześniejszych (czyli taka, która ukończyła co najmniej 70 lat najpóźniej 1 stycznia 2023 r.) będzie zwolniona z przepisów uchwały – o ile jednak sama będzie swój samochód prowadzić. Zastrzeżenie to ma uniemożliwić potencjalne oszustwa i przerejestrowywanie aut na osoby starsze.
Wyłączenie dotyczy tylko samochodów należących do seniorów, kupionych i zarejestrowanych najpóźniej w lutym tego roku. Przy zmianie auta po 1 marca 2023 r., nowe pojazdy kupowane przez takie osoby muszą już spełniać normy docelowe Strefy (Euro 3/5).
Samochody seniorów, aby poruszać się po strefie, muszą być oznaczone specjalną nalepką. By ją uzyskać, trzeba będzie zarejestrować się w bazie i złożyć wniosek. Nalepka zostanie dostarczona niedługo potem pocztą na wskazany adres. Rejestracja i kolportaż mają się rozpocząć jeszcze w tym roku.
Samochody zabytkowe i motocykle
Dobra wiadomość dla miłośników starych, zabytkowych samochodów! SCT wyłącza też spod zakazu wjazdu pojazdy historyczne. Chodzi tu o pojazdy co najmniej 40-letnie ze szczególną wartością historyczną lub zarejestrowane jako pojazdy zabytkowe. Właściciele tych samochodów muszą mieć do okazania dokument potwierdzający zaliczenie pojazdu do kategorii pojazdów historycznych. Auta te należy oznaczyć wspomnianą wcześniej nalepką.
Ostatnim z wyłączeń, jakie przewiduje uchwała, to wyłączenie obejmujące motocykle i pojazdy trójkołowe. Spalają one znacznie mniej paliwa niż samochody, spotkać je też można na krakowskich ulicach zdecydowanie rzadziej niż osobówki, nie mają więc one znaczącego wpływu na jakość powietrza w Krakowie.
Zasady Strefy Czystego Transportu
Po 1 lipca 2024 r. do Krakowa będą mogły wjeżdżać samochody spełniające normy Euro 1 dla benzyny i Euro 2 dla silników Diesla. Ale tylko te, które już teraz są zarejestrowane i nie zmienią właściciela przez najbliższe półtora miesiąca. Bo auto kupione i zarejestrowane po 1 marca 2023 r., by wjechać do Krakowa po 1 lipca 2024 r., będzie musiało spełniać już normy docelowe, czyli te, które wejdą już dla wszystkich za cztery lata (1 lipca 2026 r. – Euro 3 dla benzyny oraz Euro 5 dla diesli).
Przykłady z innych miast (a podobne strefy wprowadziło już ponad 300 ośrodków w samej tylko Europie) pokazują, że jest to bardzo skuteczne narzędzie w walce o czyste powietrze. Władze Krakowa szacują, że dzięki wprowadzeniu SCT znacznie poprawi się jakość powietrza.
Bazując na wynikach badań rzeczywistej emisji spalin z 2019 r., można spodziewać się, że po wdrożeniu drugiego etapu SCT, czyli po 1 lipca 2026 r., spadek emisji tlenków azotu wyniesie ok. 48% w porównaniu z rokiem 2019, a spadek pyłów ok. 82%, również w porównaniu z rokiem 2019.