– Święto muzyki współczesnej już od dwudziestu lat ma stałe miejsce w kalendarzu kulturalnym Krakowa – mówi dyrektorka Krakowskiego Biura Festiwalowego Magdalena Doksa-Tverberg. – O ile podczas innych festiwali celebrujemy między innymi muzykę dawną i klasyczną, o tyle na Sacrum Profanum zanurzymy się w nurtach awangardowych i eksperymentalnych. Co ważne, wydarzenie odbędzie się w ciekawych, różnorodnych przestrzeniach. Z jednej strony będą to nowoczesne sale Centrum Kongresowego ICE Kraków i Cricoteki, a z drugiej miejsca z długą historią, jak Klub 6. Brygady Powietrznodesantowej i gmach Poczty Głównej.
Festiwal Sacrum Profanum w ciągu ostatnich dwóch dekad zyskał renomę jednego z najbardziej intrygujących wydarzeń kulturalnych w Polsce. Powstał w 2003 roku we współpracy Biura Festiwalowego Kraków 2000, Filharmonii Krakowskiej oraz Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Początkowo festiwal zestawiał ze sobą muzykę świecką i sakralną XVIII i XIX w. Kolejne edycje przyniosły jednak zwrot akcji w postaci muzyki XIX i XX w. prezentowanej wg klucza narodowego. Wybrzmiewała tu muzyka rosyjska, francuska, amerykańska, niemiecka i nordycka, a także polska w arcymistrzowskich wykonaniach. Od 2008 roku na festiwalu prezentowana jest muzyka współczesna XX i XXI w.
Charakter wydarzenia stale ewoluuje, jednak od początku ideą jest przełamywanie granic i twórcze eksperymentowanie na styku muzyki klasycznej i nowej. Na przestrzeni lat festiwalowa publiczność mogła posłuchać czołowych twórców różnych nurtów, między innymi modern classical, minimalizmu, jazzu czy elektroniki.
– Jesteśmy dumni, że na Sacrum Profanum wystąpili tak cenieni artyści, jak Kronos Quartet, Kraftwerk, Tomasz Stańko, Jonny Greenwood i Mike Patton. Jubileusz skłania nas jednak nie do retrospekcji, ale przeciwnie – do spojrzenia w przyszłość, bo ta domaga się pilnego zaangażowania – dodała Magdalena Doksa-Tverberg.
Tegorocznej 20. jubileuszowej edycji towarzyszy interesujące hasło przewodnie – Gatunki zagrożone wyginięciem. Jak możemy je interpretować?
– Przede wszystkim chcemy zwrócić uwagę na ekologię, bo wiele osób nadal lekceważy ten temat – mówi Krzysztof Pietraszewski, dyrektor artystyczny Sacrum Profanum. – Każdego roku ginie masa gatunków zwierząt, a skala zanieczyszczeń i zmian klimatu rośnie w szybkim tempie. Dlatego oddajemy głos artystom, których twórczość skłania do zmiany postawy wobec naszej planety.
Pietraszewski zwraca też uwagę na mniej oczywiste znaczenie hasła przewodniego – na potrzebę troski o niszowe gatunki muzyczne. – Awangardowa twórczość pobudza kreatywne, innowacyjne myślenie, które wywiera pozytywny wpływ na naszą codzienność. Dlatego różnorodność kulturalna – tak samo jak bioróżnorodność – jest bezcenną wartością. Tymczasem muzyka współczesna, szczególnie ta z nurtu alternatywnego i eksperymentalnego, nie przetrwa bez mecenatu i wsparcia publiczności. To zadanie dla nas wszystkich.
Ostatnia z interpretacji hasła, jaką wskazuje dyrektor artystyczny, odnosi się do przemian społecznych. – Czy patriarchat z jego anachronicznym modelem kultury jest dziś zagrożony wyginięciem? Dinozaury trzymają się nieźle, chociażby w rocku. Muzyka gitarowa, będąca symbolem kultury maczystowskiej, domaga się rewizji i redefinicji, tak samo jak promowany przez nią model męskości. Dlatego na festiwalu pojawią się wykonawcy, którzy z rocka czerpią, ale traktują go z dystansem.
Czas na creme de la creme. Co w programie festiwalu? Słuchacze z niecierpliwością oczekują koncertu 100 cymbals. W jego trakcie na stu talerzach perkusyjnych rozbrzmi twórczość ikony awangardy Johna Cage’a i legendy glitchu Ryojiego Ikedy. Ciekawie prezentuje się też program Kolchida zespołu Kwartludium i Michała Jacaszka, w którym twórcy zainspirowali się gruzińskimi pieśniami tradycyjnymi.
W zupełnie innej stylistyce utrzymany będzie koncert Guitar Olympiad. Wystąpi na nim międzynarodowa plejada gitarzystów, grających solo, w kwartetach i pełnym dwunastogitarowym składzie w awangardowo-rockowym repertuarze. Z kolei program Picking zaprezentuje odmienne oblicza gitary – eksperymentalne i transowe.
Do najciekawszych punktów programu należy z pewnością spektakl NeoArctic, w którym dwanaście pieśni i pejzaży dźwiękowych opowie historię i przyszłość jednej planety. To eko-opera napisana wspólnie przez brytyjskiego producenta techno Andy’ego Stotta i łotewskiego kompozytora Kristsa Auznieksa do libretta islandzkiego poety Sjóna, który współpracował m.in. z Björk. Z kolei fanów jazzu bez wątpienia zainteresuje koncert oktetu Marka Pospieszalskiego. Tym razem zespół sięgnie do dziedzictwa polskich kompozytorek XX wieku.
Podczas koncertów usłyszymy także rzadko spotykane instrumenty – jak harfa elektryczna czy syntezator Serge’a – oraz nietypowe techniki gry. Mocnym punktem programu będzie występ Thomasa Ankersmita – artysta wykona eksperymentalne utwory Maryanne Amacher, które mają wywoływać wrażenie słyszenia tonów z wnętrza głowy.
Organizatorami Sacrum Profanum są Miasto Kraków, KBF, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Muzyki i Tańca.
Więcej informacji na stronie festiwalu: http://sacrumprofanum.com/